Ngày thứ năm
BAN SỚM MAI: Ngắm về sự chết
Thứ nhất: Phải suy có Đức Chúa Trời ở trước mặt con.
Thứ hai: Phải xin Đức Chúa Trời soi lòng cho con được ngắm sự chết cho nên.
*Lẽ thứ nhất hãy ngắm: Hễ ai sinh ra thì lại phải chết. kẻ giầu người nghèo, kẻ sang người hèn, kẻ già người trẻ, vua chúa quan quyền cùng thứ dân đều phải chết cả, vì Đức Chúa Trời đã định làm vậy. Những người đời trước ở đâu bây giờ? Những kẻ ấy đã chết hết rồi. Những người bây giờ cũng sẽ chết dần dần nữa. mỗi ngày trong cả và thiên hạ có hơn mười vạn người chết. Con cũng sẽ phải chết, xác con bởi đất mà ra sẽ trở về đất, đó là điều chắc chắn chẳng còn hồ nghi gì. Nếu ông cha con đã chết thì con cũng sẽ chết. Dù thuốc tốt thuốc quý, dù thầy lang tài giỏi, dù quyền thế kẻ quyền thế hợp lại cũng chẳng có lẽ nào chữa con cho khỏi chết được. Chẳng những con sẽ phải chết mà lại chẳng bao lâu nữa con sẽ chết. Sự sống người ta rất dòn mỏng chóng qua mau hết, cùng ví như cây hoa sáng ngày xanh tươi đến chiều hôm thì rũ héo đi, như quả trên cây trông tốt lành nhưng bởi quả ấy có sâu thì chẳng bao lâu sẽ rụng. Cũng một lẽ người ta đương tuổi xuân xanh trông khỏe mạnh nhưng có bệnh trong mình, những bệnh ấy phát ra lúc nào thì người ta chết lúc ấy. Những kẻ sống đến già thì ít, những kẻ chết non chết sớm thì nhiều kể chẳng xiết.
Con suy những điều ấy liền biết thế gian này chẳng phải quê thật, chỉ là nơi tạm trú ít lâu mà thôi, không ở mãi đâu. Vậy nếu thế gian này là nơi con tạm trú, con không ở được bao lâu thì đã quá thật, sao con yêu chuộng nó cùng những sự về nó quá lẽ dường ấy. Nay mai con sẽ chết sẽ bỏ mọi sự thế gian, sao con khó nhọc mất nhiều công tốn nhiều của sửa sang nhà cửa chốn ăn chốn ở cho rộng rãi lịch sự, cùng đêm ngày lo lắng khó nhọc cho được sinh cơ lập nghiệp tìm kiếm của cải làm chi. Con lo lắng khó nhọc cho được sửa sang chốn khách đầy này là nơi nay mai con sẽ bỏ, mà chính quê thật con là thiên đàng là nơi con phải ở đời đời thì con không nghĩ không lo đến chút nào. Con những ra công ra sức tìm kiếm của cải mà ăn mà dùng ở đời chóng qua chóng hết này mà con không chịu khó tránh tội lỗi, chẳng làm việc lành phúc đức cho đời sau vô cùng thì con u mê mê dại dột là dường nào. Vậy con phải than thở cùng Đức Chúa Trời rằng:
Thứ 1: Lạy Chúa, dù mà con đã biết Chúa đã ra lề luật định cho mọi người phải chết, dù mà hằng ngày con thường xem thấy người này người nọ chết, nhưng con cũng không nhớ đến sự con sẽ phải chết, thì thật con u mê mê tối tăm biết là dường nào.
Thứ 2: Con xưng thật bấy lâu con những để lòng để trí tìm kiếm của cải cùng yêu mến những sự đời, chẳng khác gì thế gian này là quê con cùng là chốn con hằng ở mãi mãi, thì con đã lầm lỡ lắm lắm.
Thứ 3: Lạy Chúa, bấy lâu con đã lầm lỡ, cho nên hôm nay con dốc lòng hằng ngày sẽ nhớ sự con phải chết, phải bỏ thế gian này, cũng sẽ bắt chước vua kia hằng nhớ sự chết luôn và đã truyền cho đầy tớ hễ sáng ngày ra khi đánh thức dậy thì tâu rằng: Tâu đức vua, xin hãy nhớ đến đức vua sẽ phải chết cùng bỏ những sự sang trọng vinh hiển đời này đi.
*Lẽ thứ hai hãy ngắm: Con đã biết chắc con sẽ phải chết nhưng mà con chẳng biết con sẽ chết bao giờ, chết cách nào. Hoặc con sẽ được sống đến tuổi già hay là con sẽ phải chết non chết sớm. Hoặc con sẽ chết sang năm hay là chết năn nay, chết tháng này, thì con chẳng biết, con chỉ biết điều này vì là điều Đức Chúa Trời đã tỏ ra cho con biết là con sẽ chết lúc con không ngờ. Xưa vua Ca-rô-lô cai trị nước Pô-lô-ni-a chết đang khi xem trò vui chơi. Lại con chẳng biết con sẽ chết cách nào, không biết con sẽ chết bệnh hay bị người ta giết, chẳng biết con sẽ chết mau chóng hay là phải chịu bệnh lâu ngày rồi mới chết, không biết con có được chết ở nhà hay là chết ở nơi đất khách quê người, chẳng biết khi chết con có được chịu các phép trong đạo hay là không. Đức Chúa Trời đã giấu không cho con biết những điều ấy có ý cho con được dọn mình chết cho luôn. Vậy bấy lâu nay con đã dọn mình chết hay là chưa? Nếu con chết hôm nay hay là ngày mai con đã chắc được rỗi linh hồn hay là con đang mắc tội trọng chưa ăn năn chưa xưng ra, chưa dốc lòng chừa chăng? Vậy con không biết ngày giờ con chết, sao con còn sống trong đống tội lỗi mà không lo ăn năn xưng tội và dốc lòng chừa cho thật. Con đã thấy có người chết tươi chết bất thình lình không kịp ăn năn xưng tội mình ra, mà con chẳng sợ hãi sao? Chớ thì con đã chắc con không chết tươi chết bất thình lình như kẻ ấy chăng. Nếu con chết đang lúc mắc tội trọng cùng mất linh hồn sa hỏa ngục thì khốn cho con đời đời. Vậy con phải than thở cùng Đức Chúa Trời rằng:
Thứ 1: Lạy Chúa, Chúa chẳng cho con biết con chết bao giờ, nhưng Chúa đã cho con biết con mà chết đang khi mắc tội trọng thì con sẽ phải mất linh hồn sa hỏa ngục. Vì vậy con quyết ăn năn cùng xưng hết mọi tội con ra trong dịp này và dốc lòng chừa thật.
Thứ 2: Con chẳng biết con chết khi nào nhưng mà con thấy nhiều người khỏe mạnh chết tươi bất thình lình không kịp ăn năn xưng tội mình ra. Nhân vì sự ấy con phải đền trả người ta, bỏ lòng giận ghét thù oán, chừa mọi tội lỗi và ăn năn trở lại cùng Đức Chúa Trời trong dịp này, không dám giãn ra kẻo con cũng phải chết tươi ăn năn tội chẳng kịp như kẻ ấy chăng.
Thứ 3: Con đội ơn Chúa đã dủ lòng thương để con sống cho đến bây giờ. Giả như trước đây Chúa đã định cho con chết đang khi con mắc tội trọng thì con đã mất linh hồn sa hỏa ngục đời đời.
*Lẽ thứ ba hãy ngắm: Có lẽ này có sức làm cho con động lòng sợ hãi cùng giục ép con dọn mình chết là: Sự chết, sự phúc, sự tội, sự thưởng, sự phạt cho con đời đời. Nghĩa là khi chết con được sạch tội trọng được nghĩa cùng Đức Chúa Trời, thì con sẽ được rỗi linh hồn, được hưởng phúc thanh nhàn vui vẻ đời đời. Bằng chẳng may khi chết con mắc tội trọng nào mà chưa kịp ăn năn thì con sẽ mất linh hồn sa hỏa ngục đời đời. Điều ấy rất thật vì Đức Chúa Trời đã phán trong Kinh Thánh rằng: Hễ cây ngã xuống bên nào thì nằm bên ấy mãi. Con có cầm trí mà suy điều ấy thì chẳng có lẽ nào con chẳng sợ hãi. Xưa các thánh là kẻ có nghĩa cùng Đức Chúa Trời suy sự ấy thì sợ hãi kinh khiếp. Thánh Hi-la-ri-ô đã ở trên rừng ăn chay hơn 70 năm, khi suy điều ấy thì còn run sợ cả và mình, phương chi con là kẻ có tội, có suy điều ấy cho kỹ thì càng phải sợ hãi hơn nữa là thế nào, vì chưng cứ sự thường thì cây xiêu bên nào thì ngả bên ấy, nghĩa là nếu khi con còn khỏe mạnh con quen đi đàng tội lỗi thì đến khi chết, con thường phải chết trong tội lỗi mà chớ. Giả như có phép nào cho con được chết hai lần thì con cũng được bớt sợ hãi, vì chưng nếu con đã chết dữ lần thứ nhất thì còn kịp cho con sửa mình ăn năn đền tội, và ra sức liệu cho được chết lành lần thứ hai, nhưng Đức Chúa Trời đã định cho mỗi người phải chết có một lần mà thôi, và khi con vừa chết đoạn liền có thưởng phạt vô cùng. Con chết lành liền được thưởng vô cùng trên thiên đàng, con chết dữ liền phải phạt đời đời dưới hỏa ngục. Con biết, con tin điều ấy mà con cứ đi đàng tội lỗi không lo ăn năn sửa mình lại. Con biết cùng tin điều ấy mà không dọn mình chết thì làm sao? Các sự khốn khó đời này hay qua hay hết thì con tránh cho xa, mà các sự dữ đời sau vô cùng vô tận thì con không sợ không tránh, thật là u mê dại dột là dường nào. Vậy con phải than thở cùng Đức Chúa Trời rằng:
Thứ 1: Lạy Chúa, con xưng thật bấy lâu nay con đã làm hết mọi việc, chỉ có một sự dọn mình chết thì chưa làm bao giờ.
Thứ 2: Con quyết dọn mình chết từ bây giờ mà đi cùng ăn năn xưng các tội lỗi con trong dịp cấm phòng này, không dám giãn ra nữa.
Thứ 3: Con lại dốc lòng làm việc lành phúc đức đền vì tội lỗi con cùng hằng nhớ sự chết và hằng dọn mình chết liên.
******
BAN CHIỀU HÔM: Còn ngắm về sự chết
Thứ nhất: Phải suy có Đức Chúa Trời ở trước mặt con.
Thứ 2: Phải tưởng trong trí khôn như thể con xem thấy một người đang hấp hối chết, đoạn con sẽ cầu xin Đức Chúa Trời soi sáng cho con biết chẳng khỏi bao lâu nữa con sẽ phải chết như kẻ ấy.
*Lẽ thứ nhất hãy ngắm: Chết là làm sao? Chết là mất sự sống phần xác đời này, là lìa cha mẹ vợ con anh em bạn hữu nghĩa thiết, là bỏ chức quyền của cải cùng mọi sự vui vẻ sung sướng đời này. Sự chết chẳng khác gì đứa đại ác phá hủy thân thể người ta, bắt phải lìa cha mẹ anh em bạn hữu thân thích cùng cướp hết chức quyền của cải và mọi sự vui lành đời này chẳng để cho người ta một chút gì. Trước hết con hãy ngắm sự chết phá hủy thân thể người ta. Hễ linh hồn vừa ra khỏi xác thì xác liền mất mọi tài năng sức lực cùng nhan sắc đi mà biến ra hình tượng xấu xa gớm ghiếc xem chẳng đáng, nàm bằn bặt một bề cũng như gỗ trơ trơ như đá, chẳng còn biết gì, chẳng còn xem chẳng còn nghe, chẳng còn nói được, chân tay mình mẩy chẳng còn động đậy, lại xông ra khí lạnh hơi độc cùng mùi hôi hám thối tha. Dù con cái cũng che mặt bưng mũi mà đi, bạn hữu thân thích đều lánh cho xa, anh em họ hàng gói bỏ vào quan tài gắn cho kín kẻo xông mùi thối tha ra chẳng ai chịu được, lại vội vàng đem đi chôn nơi xa vắng. Ấy xác thịt con khi chết thì ra hèn hạ xấu xa dường ấy. Vậy con biết xác thịt con ra hèn hạ xấu xa nên của nuôi giòi bọ, sao con chiều chuộng dong dưỡng nó dường ấy, sao con hằng phạm tội mất lòng Đức Chúa Trời cho được theo ý nó. Sao con những lo lắng đêm ngày cho nó được khỏe mạnh bình yên sung sướng, mà linh hồn con rất sang trọng thì con chẳng lo chẳng nghĩ đến? Sao con chiều theo ý nó mà liều mình mất linh hồn con? Xưa có nhiều người bởi suy xác thịt mình hèn hạ xấu xa thì đã bỏ đàng tội lỗi mà ăn năn trở lại cùng Đức Chúa Trời. Ông thánh Phanxicô Bô-di-a đang làm quan lớn xem thấy bà hoàng hậu xinh đẹp tốt tươi, khi vừa chết xong thì ra xấu xa gớm ghiếc quá, liền từ chức quan mà vào nhà dòng lo việc rỗi linh hồn làm tôi Đức Chúa Trời, không chịu làm tôi xác thịt nữa. Bấy lâu nay con hằng làm tôi xác thịt con mãi. Vậy con dốc lòng từ rày về sau làm tôi Đức Chúa Trời, không làm tôi xác thịt cùng theo ý nó nữa, vì nó chẳng có trả công gì cho con mà chỉ làm cho con phải phạt mất linh hồn sa hỏa ngục mà thôi. Vậy con phải than thở cùng Đức Chúa Trời rằng:
Thứ 1: Lạy Chúa, xác thịt con hèn hạ xấu xa dường ấy mà cho được theo ý nó, con hằng phạm tội mất lòng Chúa liên thì con u mê dại dột là dường nào!
Thứ 2: Thương ôi! Bấy lâu nay con những làm tôi xác thịt liên, cùng đêm ngày lo lắng cho nó được khỏe mạnh no nê vui vẻ sung sướng, mà linh hồn con trọng vô cùng thì bỏ không coi sóc không lo gì đến. Thật là con vô phúc khốn nạn là dường nào!
Thứ 3: Lạy Chúa, con xưng ra bấy lâu nay con lầm lỡ lắm, cho nên con dốc lòng từ rầy về sau sẽ lấy linh hồn con làm trọng cùng siêng năng lo việc rỗi linh hồn, là chừa tội lỗi cùng làm việc lành phúc đức. Còn xác thịt con thì con sẽ lấy nó làm rất hèn cùng hãm dẹp và sửa trị nó cho thẳng, chẳng còn dong dưỡng theo ý nó nữa.
*Lẽ thứ hai hãy ngắm: Đến giờ chết con sẽ phải lìa cha mẹ vợ con anh em họ hàng bạn hữu nghĩa thiết cùng hết mọi người. Khi ấy con sẽ lo buồn đau đớn cay đắng là dường nào. Khi người ta phải lìa cha mẹ vợ con anh em mà đi đàng cheo leo xa xôi lâu ngày lâu tháng, hay là trẩy đi đánh giặc thì người ta lo lắng sầu não lắm, vì chẳng biết mình có được về đến cửa đến nhà, có được gặp cha mẹ vợ con anh em họ hàng bạn hữu nữa chăng. Phương chi lúc chết con phải lìa bỏ những người thân yêu ấy, và biết chắc con chẳng còn bao giờ được gặp ở thế gian này nữa, thì con sẽ lấy làm đau đớn cực trí cúng xót xa là dường nào. Lúc ấy dù mà vợ hiền con thảo, dù bạn hữu chí thiết thế nào thì con cũng phải bỏ, mà con càng yêu người nào bao nhiêu, đến ngày phải lìa người ấy ra thì con càng sẽ lo buồn đau đớn bấy nhiêu. Con sẽ lấy sự lìa cha mẹ vợ con anh em làm lo buồn đau đớn quá lẽ làm vậy vì bởi tại con thương yêu kẻ ấy phần xác, thương yêu vì lẽ xác thịt, không có thương yêu vì Đức Chúa Trời cùng vì những lẽ trong đạo. Giả như con có thương cha mẹ vợ con anh em bạn hữu vì Đức Chúa Trời và cứ như lẽ đạo dạy thì con chẳng lấy sự lìa những kẻ ấy trong giờ chết làm lo buồn đau đớn quá dường ấy. Vì con tin thật con chỉ lìa bỏ tạm thời vậy thôi, chẳng có lìa mãi đâu, cùng vì con trông vững vàng con sẽ lại gặp kẻ ấy đời sau. Con lại phải suy rằng: vợ con anh em họ hàng bạn hữu cùng những kẻ thương yêu con bây giờ, đến khi con chết rồi thì sẽ quên chẳng còn nhớ đến con nữa. Trong sách Phúc Âm có lời rằng: khi con mắt không còn xem thấy người nào thì lòng quên người ấy đi. Lời ấy thật lắm! Biết là bao con cái ăn uống của cha mẹ để lại cho, ở nhà cha mẹ đã làm cho, cấy cấy ruộng nương cha mẹ đã lối cho mà quên chẳng nhớ đến cha mẹ, chẳng xin lễ cho cha mẹ! Nếu con cái còn quên cha mẹ làm vậy, phương chi là anh em họ hàng bạn hữu càng quên con hơn nữa. Con suy điều ấy liền biết nhân nghĩa thế gian bạc tình lắm, chóng qua chóng hết lắm. Con cũng biết những cha mẹ khó nhọc đêm ngày thắt lưng buộc bụng có ý để của cải lại cho con cái, những kẻ lỗi phép đạo liều linh hồn mình cho được đẹp lòng người ta và được nghĩa với người ta thì u mê dại dột là dường nào, vì nhân nghĩa thế gian đến chết thì hết, đến mồ thì thôi, như lời người ta thường nói rằng: nghĩa tử là nghĩa tận. Vậy con phải than thở cùng Đức Chúa Trời rằng:
Thứ 1: Lạy Chúa, Chúa đã định đến giờ chết con phải lìa cha mẹ vợ con anh em họ hàng bạn hữu, dù mà tính xác thịt lấy sự ấy làm khó chịu mặc lòng, thì con cũng xin vâng bằng lòng, vì con đã biết thế gian là nơi khách đầy, người ta không ở được bao lâu, cùng vì con trông ngày sau con lại được gặp cha mẹ vợ con anh em con trên nước thiên đàng là quê thật của con.
Thứ 2: Nhân nghĩa thế gian là nhân nghĩa chóng qua chóng hết. Kẻ nào lỗi phạm điều răn Đức Chúa Trời cùng liều linh hồn cho được nghĩa với người ta thì biết u mê dại dột là dường nào!
Thứ 3: Lạy Chúa, con dốc lòng từ rầy về sau không còn dám tin, không còn dám cậy những nhân nghĩa thế gian nữa, vì những nhân nghĩa ấy là nhân nghĩa giả dối, con chỉ quyết giữ nhân nghĩa cùng Chúa là nghĩa vững bền cùng làm ích cho con đời này và đời sau vô cùng mà thôi.
*Lẽ thứ ba hãy ngắm: Sự chết cướp lấy hết chức quyền của cải cùng mọi sự đời này. Con phải suy khi chết, con phải để lại chức quyền của cải vàng bạc ruộng nương cho kẻ khác. Dù mà con đã tích trữ lúa thóc cho nhiều, dù mà con đã được kho đầy những của châu báu… thì con cũng sẽ phải bỏ hết, chẳng đem đi với con được chút nào. Xưa vua Sa-la-đi-nô, quen gọi là vua cả, vì vua ấy đã đánh giặc được nhiều trận, đã chiếm được nhiều nước, đã nổi danh tiếng mọi nơi, đã nên giầu có phú quý nhất trên đời, khi ngã bệnh lần sau hết ở thành Đamacô thì truyền đem hai cái khăn liệm xác mình đi các phố mà rao cho người ta biết rằng: vua Sa-la-đi-nô chết đem đi cùng mình chỉ có hai cái khăn này mà thôi. Vậy đến khi chết mọi người cũng như vua Sa-la-đi-nô chỉ đem đi một hai mảnh áo che mình và một cái khăn liệm xác mình mà thôi, còn chức quyền của cải vàng bạc cùng mọi sự khác thì để lại hết. Con hãy suy người kia khó nhọc lâu năm, đã mất nhiều công, tốn lắm của, cố bán ruộng nương lấy tiền chạy làm quan tư tổng lý, chẳng may làm quan chưa được bao lâu thì chết, chức quyền để lại cho người khác. Thương ôi! Chức quyền đã làm vẻ vang kẻ ấy khi còn sống, nhưng sẽ làm cho kẻ ấy phải khốn nạn trong giờ chết, vì chưng chức quyền đã làm kẻ ấy bỏ các việc phép đạo dạy làm cùng phạm nhiều thứ tội làm cho linh hồn phải hư đi đời đời . Chớ gì kẻ ấy đừng làm quan, làm dân thường trong làng mà giữ đạo hẳn hoi thì phúc trọng là dường nào! Con lại suy kẻ khác nữa vốn nghèo túng, nhưng bởi khó nhọc đêm ngày giầm sương dãi nắng, thức khuya dậy sớm buôn bán cấy cầy, đặt nợ ăn lãi… thì đã kiếm được nhiều của, nên giầu có, đã lập được cơ nghiệp lớn, rầy chỉ lo nghỉ ngơi, phong lưu nhà hạ ăn chơi mà thôi, chẳng may sự chết đến bất ưng cướp lấy hết của cải của nó mà giao cho người khác. Nhà lim nhà ngói rộng rãi vững bền tốt đẹp nó không được ở, ruộng nương đã tậu về thì tay kẻ khác cầy cấy… Thương ôi những của cải nó đã khó nhọc thu tích chẳng còn giúp ích gì nó mà lại làm cho nó phải khốn nạn đời đời. Vì chưng bởi tại nó mải mê kiếm của làm giầu nên không lo gì đến linh hồn mình, lại bắt vợ con đầy tớ làm đêm làm ngày không còn giờ mà đi lễ đi xưng tội; nó bớt công đầy tớ, hà hiếp người ta, nó cậy mình lắm của nên vênh váo kiêu căng, mê đắm xác thịt, yêu chuộng những sự đời này chẳng xem sao những sự đời sau. Chớ gì nó nghèo nàn túng bấn mà giữ đạo hẳn hoi thì phúc cho nó là dường nào!
Vậy con phải biết cho rõ đến giờ chết chỉ có những việc lành phúc đức, lòng sạch tội làm cho con được yên lòng yên trí mà thôi. Còn chức quyền của cải chẳng những con phải bỏ lại thế gian này hết mà lại làm cho con phải lo lắng buồn phiền trong giờ con chết, cho nên con đừng liều mình mất linh hồn vì những của hèn ấy làm chi. Vậy con phải than thở cùng Đức Chúa Trời rằng:
Thứ 1: Lạy Chúa, dù mà người ta biết đến giờ chết phải bỏ lại của cải cùng mọi sự đời này mặc lòng, song le con vốn còn tham lam của cải, còn lo lắng cho được của cùng bỏ hư mất linh hồn vì những của hèn làm vậy.
Thứ 2: Phần con hôm nay, con dốc lòng bỏ hết mọi của cải đời này, mà bởi vì con không có thể bỏ nó cho thật được, thì con quyết bỏ lòng yêu nó, chẳng còn dám để lòng dính bén những của ấy nữa.
Thứ 3: Lạy Chúa, con dốc lòng bỏ lòng yêu của cải ngay từ bây giờ, vì nếu đến giờ chết con mới bỏ thì chẳng được công phúc gì, vì bấy giờ nó sẽ bỏ con chẳng phải con bỏ nó đâu.
Lm. Phê-rô Maria Lương
Nguồn: Tổng Giáo Phận Hà Nội